Συνέντευξη με την Ντένη Θεοχαράκη με αφορμή την έκθεσή της “Η Σιωπή της Ματιάς”, που παρουσιάζεται στην Evripides Art Gallery.

του Στέφανου Τσιτσόπουλου, Athens Voice

 

Tαξιδεύει σε προορισμούς και διαδρομές πέρα από τις συνηθισμένες που προτείνουν οι τουριστικοί οδηγοί. Περιπλάνηση και παρατήρηση, εμπειρία και βίωμα, συγχρωτισμός με τους ανθρώπους και τα τοπία και ύστερα επιστροφή στη βάση.

 

Οι φωτογραφίες που συλλέγει η Ντένη Θεοχαράκη κατά τη διάρκεια αυτών των διακτινισμών της, στην Ανατολή ως επί το πλείστον, δεν αποτελούν απλά πειστήρια ή τεκμήρια παρουσίας, όπως οι λήψεις που αποθηκεύουν οι ταξιδιώτες σε άλμπουμ ή στα screen saver των υπολογιστών τους, προκειμένου ανά πάσα στιγμή να ανακαλούν αναμνήσεις χιλιομέτρων.

 

Απεναντίας, η Θεοχαράκη επεκτείνει αυτού του είδους τις μνήμες, μεταλλάσσοντάς τες σε ζωγραφική που μέσα της εμπεριέχει θραυσματικά ενσταντανέ, που διαθέτουν ξεχωριστή αυτονομία. Στη Σιωπή της Ματιάς, την τελευταία της δουλειά που παρουσιάζεται στην Evripides Art Gallery, φωτογραφίες που έγιναν πίνακες και πίνακες που υποστηρίζονται από φωτογραφίες δίνουν την ευχέρεια στον θεατή αλλά και την εικαστικό να μην εγκλωβιστούν σε ένα συγκεκριμένο είδος θεάματος.

 

Αποτελώντας μια άρρηκτη ενότητα εικόνων που είτε τραβήχτηκαν με μηχανή είτε πήραν μορφή μέσα από ιδέες που η Θεοχαράκη αποτύπωσε στον καμβά (λάδια, ακουαρέλες, τελάρα), οι «αναμνήσεις» της συνθέτουν ένα έργο που διαβάζεται αναπόσπαστα και ενιαία. Στο σύμπαν της Θεοχαράκη το ταξίδι και η γνωριμία με τον άλλο τόπο και τους ανθρώπους του, η καθημερινότητα της ζωής τους και η μεγαλοπρέπεια της φύσης εντός της οποίας διαβιούν, μετουσιώνονται σε συναίσθημα. Περισσότερα, για όλες αυτές τις πηγές ενέργειας που ξεχειλίζουν στη Σιωπή της Ματιάς, στη συνέντευξη που ακολουθεί με τη ζωγράφο.

Φωτογραφίζετε το ταξίδι σας, τραβάτε πολλές εικόνες υποθέτω, έπειτα επιστρέφετε στη βάση σας και ξεδιαλύνετε το υλικό σας. Με ποια κριτήρια επιλέγετε τα πρόσωπα, που αργότερα θα τα μεταπλάσετε σε ζωγραφική; Ένα συναίσθημα που επανέρχεται, μια ανάμνηση που σας πυροδοτεί, τι είναι αυτό που σας κάνει να επιλέξετε τον/την από κάποιον/α άλλο/άλλη;

Είναι ενδιαφέρουσα η ερώτησή σας. Είναι αλήθεια ότι η επιλογή των θεμάτων αποτελεί μία πραγματικά δύσκολη διαδικασία. Η ζωγραφική δίνει στον καλλιτέχνη την ελευθερία να πλάσει τη δική του πραγματικότητα. Ενίοτε, πράγματι, για τη ζωγραφική μου εμπνέομαι και από το πλούσιο φωτογραφικό υλικό που διαθέτω. Όχι πάντα. Πολύ συχνά δημιουργώ έργα εξολοκλήρου από τη φαντασία μου. Αν επιλέξω να ζωγραφίσω μέσα από το φωτογραφικό μου υλικό, πάλι έχω την ελευθερία να ζωγραφίσω ένα μέρος της φωτογραφίας, να συγκεράσω δύο φωτογραφίες, να κάνω αφαίρεση ή και να αλλάξω εντελώς τη χρωματική γκάμα. Θα κεντρίσει το ζωγραφικό μου ενδιαφέρον η αύρα κάποιου ανθρώπου, το βλέμμα του, η ιστορία του.
Σε αντίθεση με την επιλογή των ζωγραφικών μου θεμάτων, η επιλογή των φωτογραφιών γίνεται με διαφορετικά κριτήρια. Η φωτογραφία μου θέλω να αποτυπώνει την πραγματικότητα, όπως ακριβώς τη βίωσα, χωρίς καμία εκ των υστέρων παρέμβαση.

Περιπλανιέστε στη διαπολιτισμική φλανερί της Ανατολής ψάχνοντας τι ακριβώς; Εξωτισμό, αγνότητα, έναν άλλο τρόπο σκέψης, μια θρησκευτικότητα και μια εντελώς διαφορετική θεώρηση ζωής ή απλά το ταξίδι σας λειτουργεί σαν μια απλή ψυχική αποφόρτιση, που στη συνεχεία μεταπλάθεται σε αφήγηση, εν είδει αναμνηστικής καρτ ποστάλ;

Θα έλεγα ότι κάθε ταξίδι έχει τη δική του ξεχωριστή διαδρομή. Το πλαίσιό του διαμορφώνεται μέσα από τις διαφορετικές φιλοσοφίες ζωής του κάθε λαού, αλλά και μέσα από πολλές ομοιότητες στα ήθη και τα έθιμα των λαών.  Η Ανατολή ενδεχομένως να με έχει επηρεάσει καλλιτεχνικά κατά τι παραπάνω, κυρίως λόγω κάποιας γαλήνιας θρησκευτικότητας που τη διακατέχει.

 

Γιατί διαλέξατε για τίτλο τη Σιωπή της Ματιάς; Με δεδομένο πως το βλέμμα μεταφέρει συναισθήματα (χαρά, φόβος, αγωνία, αποτροπιασμός, μακαριότητα), τι είδους σημάνσεις και πόσο πολυκύμαντες δυνητικά, κρύβονται πίσω από τις σιωπές των πρωταγωνιστών σας;

Ας σταθούμε καλύτερα στην απλότητα της σιωπής της ματιάς. Η ματιά έχει ασύλληπτη δύναμη. Μέσα σε δευτερόλεπτα μπορεί να δημιουργήσει οικειότητα, να γοητεύσει, να απωθήσει. Να δημιουργήσει χιλιάδες συναισθήματα. Χωρίς λόγια.

 

Πόσος καιρός μεσολαβεί ή έχετε ανάγκη να μεσολαβήσει μετά το ταξίδι σας, ώστε να μπείτε σε δημιουργική διαδικασία;

Η ζωγραφική μου δεν εξαρτάται από τα ταξίδια μου. Τα ταξίδια μου μπορεί να εμπλουτίσουν το υλικό μου ή τις ιδέες μου, αλλά ασφαλώς δεν αποτελούν τη μόνη πηγή έμπνευσής μου.

Ζωγραφική και φωτογραφία: για ποιο λόγο στη συγκεκριμένη έκθεση το ένα μπαίνει μέσα στο άλλο ή, καλύτερα, τα δυο μέσα αλληλεπιδρούν και αλληλοσυμπληρώνονται, ενώ κάλλιστα θα μπορούσατε να τα δείξετε ξεχωριστά;

Η πανδημία έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ενοποίηση του ζωγραφικού μου έργου με το φωτογραφικό. Η μετάθεση της έκθεσης λόγω των περιοριστικών μέτρων, μου έδωσε τον χρόνο να υλοποιήσω την ιδέα της ενίσχυσης του εικαστικού μου έργου με φωτογραφικό υλικό πάνω στην ίδια θεματική, της σιωπής της ματιάς. Εύλογο το ερώτημά σας αν θα μπορούσα να παρουσιάσω ξεχωριστά το ζωγραφικό με το φωτογραφικό μου έργο. Ωστόσο, ήταν τόσο άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους, που η ταυτόχρονη παρουσίασή τους ήταν μονόδρομος, αφού μόνο έτσι θα μπορούσα να δώσω μια ευρύτερη εικόνα της ιδέας μου.