Υπάρχει ένας άλλος κόσμος κλεισμένος μέσα σε ετούτον εδώ, τον δικό μας
Της Μαριλένας Ζ. Κασιμάτη

«…Η γραμμή που χαράζεις ακολουθεί το συναίσθημα. Αρχικά είναι κάτι το απαλό, κάτι το ονειρικό, που μετατρέπεται προοδευτικά σε κάτι σκληρό, ξηρό, μοναχικό, κάτι που τελειώνει, κάτι που αρχίζει».
Cy Twombly

Τα Σχέδια

Στην προηγούμενη έκθεση -macro-micro-cosmos, η Ντένη Θεοχαράκη, με όχημα την αδρή γραφή της και σχεδιάζοντας διαρκώς σε μακριά ρολά, με μελάνια και χαρτιά που έφερνε από τα ταξίδια της στην Άπω Ανατολή, διατύπωσε με επιτυχία μια ενδιαφέρουσα, νέα, απόλυτα διακριτή, δική της γλώσσα. Η δομή των σχημάτων, οι κατακόρυφοι όγκοι που αναπτύσσονται ως φανταστικοί γεωλογικοί σχηματισμοί με πλήθος μικρογραφικών στοιχείων, που μετεωρίζονται στο κενό, οι αρχετυπικές μορφές κατοικιών που εδράζονται πάνω σε μακρινούς –θαρρείς– πλανήτες, αποτελούν την επιτομή της ιδιαίτερης, προσωπικής της γλώσσας, του δικού της ατομικού ιδιώματος, σαν να περιγραφές ενός αλλόκοτου –σχεδιασμένου πάντως με την σαφήνεια του υπαρκτού– κόσμου, σε παράλληλη αναλογία με τον αισθητικό διαλογισμό της Ανατολής. Σαν μια άσκηση αναχωρητισμού.

Στη μετα-μεταμοντέρνα εποχή μας, μέσα στην απεχθή ρευστότητα της «δημιουργικής ασάφειας», η διατύπωση μιας έντονα εξατομικευμένης εικαστικής γλώσσας δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση για να γίνει η μετάβαση πειστική. Απαιτεί απομόνωση, συγκρότηση και έντονη αυτοπεποίθηση για να ερμηνευθεί το νέο επίτευγμα με έναν πρόσφορο τρόπο, να καταστεί «φυσικό» και εν-διαφέρον μέσα στον εικαστικό χώρο. Εκτιμούμε ιδιαίτερα την επιλογή της Ντένης Θεοχαράκη να ασχοληθεί όχι μόνο με το παραμελημένο είδος του σχεδίου, αλλά να διαπρέψει σε αυτό και να δημιουργήσει την έκπληξη με μια ασυνήθιστη πυκνότητα γραφής που κατατέθηκε με υπομονή και προσήλωση, αναλαμβάνοντας επιπλέον την ευθύνη να μας εισαγάγει θεματικά στην περίπλοκη τροχιά που απαιτεί η συνεκτική ανάγνωση του υλικού. Δύσκολη επιλογή, με απαιτήσεις, πολύ περισσότερο αν συνεκτιμηθεί η αποφυγή της πολύ πιο προσιτής αναφοράς στην απεικόνιση της ανθρώπινης μορφής και όχι η θεματική της ονειρικής σκηνοθεσίας, με δράστες πυργοειδείς βράχους, μετέωρους σε ένα αγωνιώδες σύμπαν, με κυρίαρχο το αίσθημα του horror vacui. Απαιτεί χρόνο η διερεύνηση της πυκνής γραφής της όπου το μικροσκοπικό σταθμίζεται με το μακροσκοπικό, το ορθολογικά δομημένο κτίσμα με την αναίρεσή του που σε μια νέα φάση επανέρχεται στον χώρο του ορθολογικού και αποκτά θεμέλια, αγκιστρωμένα πάντα στον αέρα (Take your Time, αγαπητοί φιλότεχνοι!).

Δεν φαίνεται να προκύπτουν λάθη κατά τον σχεδιασμό, και αν πάλι προκύψουν, θα ενσωματωθούν με το γραμμικά ορθό, η πορεία πρέπει να είναι αδιάλειπτη, η παρακολούθησή της συχνά τυραννική αλλά και παρηγορητική, γιατί η ζωγράφος θέλει η προσπάθεια εντέλει να ανταμείβεται. Αν η φυγή είναι δυσχερέστερη σε ετούτον τον Κόσμο από την παραμονή, ο βίος γίνεται αβίωτος. Δύσκολος αν και η απόφαση για αναχωρητισμό στους νέους αυτούς τόπους οδηγεί σε εφιαλτικότερους τρόπους ζωής.

Η Ντένη Θεοχαράκη μας δίνει όμως το χέρι για να περιπλανηθούμε μαζί της σε έναν μοναχικό κόσμο, σε έναν κόσμο που έπλασε με απέραντη υπομονή, θέληση, κατανόηση, καταθέτοντας –όχι πάντα φανερά– τις δικές της δύσκολες αλλά πάντως λυτρωτικές προτάσεις. Η οπτική απόλαυση εννοείται ότι θα μας αποζημιώσει. Στο χέρι μας είναι να την ακολουθήσουμε.

Το τρέξιμο - Το Βουνό - Το Δέντρο

Η Ντένη Θεοχαράκη λατρεύει το τρέξιμο στα βουνά. Ένα σημαντικό κομμάτι στη ζωή τής ζωγράφου ξεκινά όταν βγάζει τις γόβες για να τις αλλάξει με αθλητικά παπούτσια και αρχίζει να τρέχει με επιδόσεις αθλήτριας στα βουνά. Από το τρέξιμο μέσα στην αδόμητη φύση αντλεί εικόνες και σκέψεις, όπου η ταχύδρομη οπτική συγκίνηση μετατρέπεται από σωματική άσκηση σε διαλογική, ψυχικά απελευθερωτική δημιουργία- για την τέχνη της. Είναι το τρέξιμο, όχι η διερευνητική στατική ματιά μπροστά από ένα στημένο καβαλέτο, κάπου μέσα στην φύση με τα πινέλα στο χέρι και τα χρώματα στο βαλιτσάκι, όπως γινόταν παλιά, που την κάνει να βλέπει τα βουνά, τα δέντρα, σαν αρχετυπικά σύμβολα.

Το Κοσμικό Δέντρο είναι η λατρευτική έννοια που ταυτίζει το Ιερό Δέντρο με τον Κόσμο. Γιγάντιο σε μέγεθος, έχει τις ρίζες του βυθισμένες έως την καρδιά της γης, ενώ η κορυφή του αγγίζει τον ουρανό. Είναι ο άξονας του Κόσμου (axis mundi). Είναι σύμβολο Ζωής, σύμβολο του Κόσμου, συνδέεται τόσο με το Δέντρο της Ζωής όσο και με το αμαρτωλό Δέντρο της Γνώσης. Γνωστά αυτά και μάλλον τετριμμένες οι σημειώσεις που αντλούνται από την βιβλιογραφία.

Η Ντένη Θεοχαράκη κρατά όμως και γραπτές σημειώσεις των ταχύδρομων συμβάντων, τις οποίες και καταθέτει ως βάση αρκετών έργων της, πυκνογραμμένες αράδες με μελάνι ιαπωνικό ως αφετηρία για την αποτύπωση των ουσιωδών που γεννούνται με την κίνηση. Εικόνες ακατάστατες στην αρχή, αργότερα ισορροπημένες μεταφορές και μετωνυμίες του φυσικού περιβάλλοντος που την έθελξε. Εικόνες που δεν είναι τυχαίες «αρπαγές» του βλέμματος. Περισσότερο από άλλες, ανάγονται σε έναν φανερό ή έστω κρυφό διάλογο με την αισθητική σκέψη της Άπω Ανατολής, όπως έχουμε μάθει να την αποκαλούμε συνοπτικά. «Ναι, το Δέντρο και το Βουνό μπορεί να σου δίνουν δύναμη να προχωρήσεις, να γίνονται μοναχικές ανθρώπινες μορφές (το Δέντρο). Να το δεις ως άνθρωπο που εμπεριέχει πολλές από τις ιδιότητές του. Να το δεις ως φιλικό, να το δεις με την καταστροφική δύναμη της ρίζας που κάνει πολιτισμούς να καταστρέφονται. Όπως ακριβώς ο άνθρωπος: θα δώσει καρπούς και δύναμη; Θα δημιουργήσει; Θα καταστρέψει; Τα πάντα θα κάνει.», είναι τα λόγια που ερμηνεύουν ως ένα βαθμό τις επιλογές της η Ντένης Θεοχαράκη. Διόλου αντιφατικά ή δυσνόητα λόγια. Δυνατό το εύρημα του ανθρωπομορφικού, ακλόνητα δομημένου δέντρου στο ντελικάτο έργο της ζωγράφου και σχεδιάστριας, με τα παστόζικα μονοχρωματικά του ακρυλικά. Ωστόσο το εύρημα δεν επιδρά πάντα ευεργετικά στην ανάγνωση, καθώς, πίσω του κρύβει μάλλον παρά αποκαλύπτει κάτι καλά κρυμμένους κόσμους προς διερεύνηση. Με τα νέα της υλικά, κυρίως το χρώμα, τοποθετείται σε έναν νέο ενδιαφέροντα άξονα για την εξίσου με το σχέδιο παραμελημένη τοπιογραφία στην εποχή μας, με διατυπώσεις γεμάτες κίνηση, ενέργεια, έμπνευση και ανησυχία.

Έτσι όπως η Ντένη Θεοχαράκη ξαναχρησιμοποίησε για το δικό της εικαστικό ταξίδι παλιά χαρτιά για συναρμολόγηση εξαρτημάτων αυτοκινήτων που βρήκε στο λεηλατημένο εργοστάσιο του Βόλου (blueprints), με τη νέα της δουλειά και με τους δικούς της διακριτούς κώδικες, συνθέτει νέους κόσμους, έχοντας κατά νου ότι πρόκειται πάντα για τον δικό μας, ετούτο εδώ, τον κάτω κόσμο.